Większość nowych budynków już na etapie projektowania, została dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Problem zazwyczaj pojawia się w przypadku starego budownictwa lub miejsc, gdzie pewne potrzeby wniknęły w praktyce np. przy zatrudnieniu osoby niewidomej, gdyż nie wszędzie montuje się specjalne płytki dotykowe dla osób niewidomych.
Istnieje wiele rozwiązań, które pozwalają na szybkie i tanie dostosowanie powierzchni biura, magazynu, czy też całego budynku do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Stanowisko pracy dla osoby niepełnosprawnej w świetle prawa.
Przystosowanie miejsca pracy dla osoby niepełnosprawnej wymaga od pracodawcy odpowiedniego dostosowania przestrzeni roboczej, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych ciągów komunikacyjnych, a także wszystkich innych miejsc, w których będzie przebywał pracownik. To jak wiele trzeba zmienić w zakładzie pracy, zależy od rodzaju i stopnia niepełnosprawności zatrudnionej osoby.
Wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności:- lekki — taka osoba może podjąć pracę, jednak jej zdolność do wykonywania jej jest w stopniu istotnym niższa niż u osoby zdrowej. W tym przypadku pracodawca nie musi posiadać statusu Zakładu pracy chronionej (ZPCr).
- umiarkowany — osoba z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności może podjąć pracę wyłącznie w ZPCr, gdyż jej niepełnosprawność wymaga stworzenia odpowiednich warunków, a także częściowej lub czasowej pomocy osób trzecich w wykonywaniu pracy.
- znaczny — w tym wypadku również praca możliwa jest wyłącznie w warunkach ZPCr, z koniecznością ciągłej asysty osób trzecich.
Podstawę prawną o warunkach zatrudniania osób niepełnosprawnych stanowią:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U.2020.426 t.j.
Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie zwrotu dodatkowych kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników niepełnosprawnych, Dz.U.2014.1987
Jakie są podstawowe warunki zatrudnienia osoby niepełnosprawnej?
Wielu pracodawców, zwłaszcza tych, którzy nie posiadają statusu Zakładu pracy chronionej, ma dylemat, czy może zatrudnić osobę niepełnosprawną i na jakich warunkach oraz, czy jest zobowiązany do zgłoszenia tego faktu np. w Państwowej Inspekcji Pracy.
W przypadku osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności nie ma konieczności posiadania statusu ZPCr, stąd każdy pracodawca może zatrudnić taką osobę. Co więcej, nie zawsze wiąże się to z koniecznością wprowadzania zmian i udogodnień w miejscu pracy. Oczywiście pod warunkiem, że nie wymaga tego stopień i rodzaj niepełnosprawności, a osoba zatrudniona może komfortowo i bez problemu pracować w takich samych warunkach jak osoby zdrowe. Pracodawca musi jednak pamiętać, że ciąży na nim obowiązek dostosowania miejsca pracy do potrzeb i możliwości osoby niepełnosprawnej.
Osoby o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności z założenia powinny pracować w tzw. Zakładach pracy chronionej, które spełniają określone warunki pod kątem przepisów BHP, opieki medycznej, a także przepisów techniczno — budowlanymi. Nie oznacza to jednak, że osoby o takim stopniu niepełnosprawności nie mogą pracować w zwykłych firmach. Taka możliwość istnieje, gdy pracodawca przystosuje stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej, a osoba ta nie posiada przeciwwskazań do podjęcia danej pracy — konieczna jest zgoda lekarza medycyny pracy.
Pracodawca nie ma obowiązku zgłaszania zatrudnienia osoby niepełnosprawnej do PIP, w celu uzyskania pozytywnej opinii. W 2010 roku obowiązek ten został zniesiony, jednak nie zdejmuje to z pracodawcy konieczności zadbania o właściwe warunki pracy dla osób niepełnosprawnych, gdyż PIP nadal dokonuje kontroli w tym zakresie.
Miejsce pracy przyjazne osobom niepełnosprawnym — o co musi zadbać pracodawca?
Jak dostosować miejsce pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej? W tej kwestii nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Głównie ze względu na różne stopnie i rodzaje niepełnosprawności oraz możliwości pracowników. Stąd pracodawca zawsze powinien w sposób indywidualny dostosować miejsce i stanowisko pracy. Zmiany i udogodnienia powinny dotyczyć nie tylko samego miejsca wykonywania pracy, ale także pomieszczeń, obiektów, ciągów komunikacyjnych oraz terenu wokół budynku i parkingu.
Pracodawca pod uwagę powinien wziąć przede wszystkim aspekty tj. komfort wykonywania pracy, swobodne i bezpieczne przemieszczanie się, udogodnienia w dotarciu do stanowiska pracy np. z parkingu, wygodne korzystanie z pomieszczeń socjalnych i sanitarnych tj. łazienka lub kuchnia, ale także wszelkiego rodzajów składzików i magazynów.
Warto zwrócić uwagę na wszelkiego rodzaju stopnie, progi i podwyższenia, które mogą stanowić przeszkodę dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. W tym celu można zastosować różnego rodzaju najazdy i rampy, które umożliwią swobodny przejazd i pokonanie różnych wysokości.
Zabezpieczyć należy także kable i przewody. W przypadku, gdy nie mamy możliwości zamaskowania ich pod podłogą lub w ścianie, dobrym rozwiązaniem są najazdy kablowe, które nie tylko maskują kabel lub przewód, ale także porządkują je i umożliwią przejazd lub bezpieczne przejście (osoby na wózku, osoby mające problemy ze wzrokiem).
W przypadku zatrudnienia osób niewidomych lub z chorobami narządu wzroku należy pamiętać o zamontowaniu na podłodze płytek dotykowych dla niewidomych, które bardzo ułatwiają poruszanie się.
Przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej — zwrot kosztów.
Pracodawca, który zatrudni osobą niepełnosprawną, bez względu na to czy posiada status ZPCr, może starać się o dofinansowanie i zwrot kosztów adaptacyjnych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Może być to pomoc w dofinansowaniu przystosowania stanowiska pracy lub comiesięczne dofinansowanie pensji pracownika. s