Menu
Kompostowanie to najtańszy i najprostszy sposób na wytworzenie własnego organicznego nawozu i to nie byle jakiego! Każdy doświadczony ogrodnik wie, że kompost, podobnie jak obornik to najlepszy i zarazem najzdrowszy nawóz dla naszych roślin. Najpierw jednak musimy go pozyskać. W tym celu konieczne jest założenie kompostownika. Dziś podpowiemy, jak rozpocząć przygodę z kompostowaniem i dlaczego najlepiej mieć nie jeden kompostownik, a kilka — najlepiej w formie kompostownika modułowego.
Kompostownik ogrodowy - co to jest?
Kompostownik ogrodowy to urządzenie o bardzo prostej konstrukcji, które służy do składowania odpadów organicznych. Pod wpływem działania tlenu, ciepła, wilgoci i mikroorganizmów dochodzi do rozłożenia składowanych szczątek i mineralizacji, czyli a uwolnienia mikor- i makroelementów, które będą stanowić cenny składnik naszego nawozu.
Jakie są rodzaje kompostowników?
Kompostowniki ogrodowe mogą mieć różną formę. Odpady możemy składować w pryzmie, możemy także wybudować kompostownik z drewnianych desek lub europalet, a także zakupić gotowy kompostownik ogrodowy z plastiku. Bez względu na to, na jaki rodzaj kompostownika się zdecydujemy, musimy pamiętać, że składowane odpady potrzebują dostępu do tlenu.
Kompostowanie w pryzmie
Składowanie odpadów w pryzmie wydaje się najprostszym i najtańszym rozwiązaniem. Takie kompostowanie wymaga od nas jednak większego nakładu pracy, ponieważ pryzmę trzeba co jakiś czas przerzucić, aby ją napowietrzyć. Minusem takiego składowania odpadów jest również nieestetyczny wygląd, a także brak zabezpieczenia przed zwierzętami, które mogą roznosić odpady z kompostownika.
Kompostowniki drewniane.
Kompostowniki z drewna, zwłaszcza te wykonane z domowych zasobów, czyli z pozostałych europalet czy też desek po remoncie, to także tanie rozwiązanie. Samodzielne wykonanie kompostownika z drewna ma ten plus, że możemy nadać mu dowolną formę i wielkość, dostosowane do naszych potrzeb.
Drewniany kompostownik najczęściej ma formę skrzyni lub kilku przyległych do siebie skrzyń. Jeżeli zdecydujemy się na kilkukomorowy kompostownik, możemy przerzucać z komory do komory kompostownik w różnej fazie rozkładu. Minusem jest za to sama konieczność przerzucania, która wymaga poświęcenia czasu i wysiłku. Wiąże się to z koniecznością napowietrzania, jak i wydobycia gotowego kompostu, ponieważ dojrzały kompost znajduje się w warstwach odpadów składowanych najwcześniej, czyli na dole skrzyni. W kompostownikach drewnianych trzeba także zwrócić uwagę, aby przerwy między deskami nie były zbyt duże, co mogłoby nadmiernie osuszyć kompostowane odpady.
Minusem kompostownika z drewna jest także fakt, że bardzo trudno utrzymać go w czystości. Drewno nie tylko szybko się brudzi, ale także wchłania brud, co praktycznie uniemożliwia nam doczyszczenia takiego pojemnika. Oczywiście rozwiązaniem może być impregnacja drewna odpowiednimi środkami, zwłaszcza gdy kompostownik stoi w widocznym miejscu i zależy nam, aby prezentowała się estetycznie.
Kompostowniki ogrodowe plastikowe.
Kompostownik z plastiku to nieco droższe rozwiązanie, ale za to nie wymaga od nas praktycznie żadnego nakładu pracy. Nie musimy martwić się o jego impregnację, jest łatwy w utrzymaniu w czystości, a dzięki minimalistycznemu wyglądowi wkomponuje się w każde otoczenie. Jednak jego największy plus to to, że nie musimy poświęcać czasu na przerzucanie i napowietrzanie odpadów, zaś gotowy kompost wyciągamy przez specjalny otwór na dole pojemnika,
Konstrukcja kompostowników ogrodowych z plastiku została zaprojektowana tak, aby zoptymalizować warunki dla dojrzewania kompostu. Pojemnik posiada specjalne otwory w ścianach, dzięki czemu do dojrzewającego kompostu trafia odpowiednia ilość powietrza, a jednocześnie wewnątrz pojemnika jest utrzymywane ciepło, które jest ważne dla dojrzewania nawozu. Nie musimy także martwić się o wydobycie kompostu, gdyż dzięki specjalnemu otworowi na dole zbiornika możemy go bez problemu wybrać. Co więcej, umożliwia on także wgląd w to, na jakim etapie dojrzewania jest kompost z najniższych warstw.
Plastikowe kompostowniki są także bardzo łatwe w utrzymaniu w czystości. Wystarczy spłukać je wodą pod ciśnieniem lub przetrzeć. Jest to istotne, gdy pojemnik z kompostem stoi w widocznym miejscu.
Kompostowniki modułowe.
Kompostownik modułowy, to nic innego jak kompatybilne pojemniki na kompost, zazwyczaj wykonane z plastiku, które możemy ze sobą dowolnie łączyć, dostosowując je do naszych potrzeb.
Do wyboru mamy kompostowniki modułowe:
Jaki kompostownik do ogrodu wybrać?
Osoby, które lubią porządek w ogrodzie, albo dopiero rozpoczynają przygodę z kompostowaniem, powinny zdecydować się na kompostownik plastikowy. Bardzo często na początku błędnie wybieramy rozwiązanie najtańsze, czyli pryzmę lub “zbicie” drewnianego kompostownika z tego, co mamy.
Niedoświadczeni ogrodnicy zazwyczaj nie wiedzą, że kompost wymaga dostarczenia odpowiedniej ilości tlenu, ciepła, stworzenia warstwy drenażowej, a także pokrywy, która ochroni odpady przed zbyt intensywnymi opadami. Finalnie więc powstaje pryzma lub skrzynia, na którą składuje się odpady, z których w najlepszym wypadku powstaje mało jakościowy lub niedojrzały kompost.
Kompostowniki ogrodowe plastikowe rozwiązują wiele problemów, o których zazwyczaj nie wiemy na początku zakładania kompostownika. Dzięki nim nie musimy martwić się o prawidłową konstrukcję, czy też przerzucanie kompostu. Wystarczy, że będziemy składować w nim właściwe odpady i czekać, aż kompost dojrzeje. Co z kolei, dzięki dolnemu otworowi w pojemniku, będzie zdecydowanie łatwiejsze do zaobserwowania.
Decydując się na kompostownik z tworzywa sztucznego, warto od razu zakupić go w wersji modułowej, czyli 3 lub 4 pojemniki, które będziemy mogli połączyć w jeden kompostownik. Takie rozwiązanie pozwoli nam segregować kompost wg stopnia jego dojrzałości. Dla przykładu w jednej przegrodzie trzymamy kompost dojrzały, który wykorzystujemy do ogrodu, a także do przesypywania warstw odpadów w pojemniku, w którym aktualnie dojrzewa kompost. W kolejnych przegrodach możemy trzymać kompost, który jest świeży, ale jeszcze nie dojrzały, czy też świeże odpady, które dopiero zaczynamy składać.
Kompostownik modułowy — jak działa?
Kompostowniki ogrodowe modułowe działają na takiej samej zasadzie jak kompostowniki drewniane, z tym że dzięki swojej konstrukcji znacznie ułatwiają i przyspieszają proces kompostowania. Kompost w plastikowym pojemniku należy układać warstwami. Z uwagi na to, że ścianki kompostownika posiadają specjalne otwory, które zapewniają przepływ powietrza, nie jest konieczne układanie warstwy drenażowej na dnie zbiornika. Należy jednak pamiętać, aby stosować następujący schemat warstw, czyli zielone odpady (liście, trawa, zielone łodygi roślin itd., ale także odpady kuchenne) bogate w azot, przekładamy odpadami brązowymi (zdrewniałe części roślin), które są z kolei bogate w węgiel, a następnie przykrywamy je warstwą dojrzałego kompostu z zeszłych lat lub kupioną ziemią ogrodową, zawierającą w składzie kompost.
Kompostowniki ogrodowe — najczęstsze problemy.
Jak duży powinien być kompostownik?
Zakłada się, że pojemność kompostownika powinna wynosić 1 l na 1 m2 ogródka, ale należy wziąć pod uwagę także ilość odpadków kuchennych, częstotliwość i rodzaj prac ogrodowych np. koszenie trawy, liczbę drzew liściastych w ogrodzie, z których liście składujemy w kompostowniku. Stąd najlepiej wybrać kompostownik większy niż zakłada przeliczenie, lub kompostownik modułowy, do którego możemy dokupić kolejne komory do kompostowania.
Wielu ogrodników od razu decyduje się na kompostowniki o co najmniej 3 modułach, ponieważ pozwala to na segregację kompostu na świeży, dojrzały i aktualnie składowane odpady. Przerzucanie kompostu do innego pojemnika przekłada się również na jego lepsze napowietrzenie. Co więcej, mając pod ręką dojrzały kompost, możemy nim przesypywać warstwy aktualnie składowanych odpadów, aby przyspieszyć proces kompostowania.
Gdzie ustawić kompostownik?
W miejscu, gdzie będziemy mogli go swobodnie obsługiwać. Na przepuszczalnym podłożu, czyli nie kostce brukowej, wylewce betonowej itp. Stawiamy go na ziemi, dzięki temu z pojemnika zostanie odprowadzony nadmiar wilgoci do gleby, ale także w ten sposób umożliwiamy dostęp do kompostu dżdżownicom, które przyspieszą proces kompostowania, a także wzbogacą jego wartość i podwyższą pH gleby.
Co można wrzucić do kompostownika?
Niedoświadczeni ogrodnicy bardzo często popełniają elementarny błąd, wrzucając do kompostownika wszelkie możliwe odpady z gospodarstwa domowego. Okazuje się, jednak, że nie tylko nie każdy odpad nadaje się do kompostowania, ale także nie każda roślina może być kompostowana.
Co można kompostować?
- resztki owoców i warzyw
- resztki jedzenia w płynie
- skorupki jaj
- namoczony chleb lub ziarna
- fusy po kawie i herbacie
- umyte skórki bananów i cytrusów z rolnictwa ekologicznego
- trawa, liście, igły sosnowe
- kwiaty i gałązki roślin domowych
- łupiny orzechów
- ściółka małych roślinożernych zwierząt królików lub chomików
- niezadrukowana tektura i kartony (warto je wcześniej namoczyć)
- ziemia doniczkowa
- popiół ze spalania drzew
- pokrzywa, żywokost, krwawnik i mniszek lekarski - dzięki nim kompost będzie bogaty w azot.
Czego nie można kompostować?
- mięsa i ryb
- nabiału
- dużych ilości tłuszczu do smażenia
- roślin zaatakowanych chorobami
- nasion inwazyjnych roślin np. chwastów pozostałych po pieleniu ogródka
- wody z detergentami
- niedopałków papierosów
- popiołu ze spalania węgla
- pieluch i podpasek (nawet ekologicznych pieluch biodegradowalnych, są one przeznaczone do kompostowania w specjalnych, komercyjnych kompostowniach)
- opakowań plastikowych i szklanych
- zadrukowanej tektury i papieru
- metalu
- odchodów ludzi i zwierząt (psów i kotów)
- liście dębu, orzecha włoskiego i leszczyny (zanim trafią do kompostownika powinny poleżeć kilka miesięcy na oddzielnej pryzmie, gdyż zawierają związki, które mogą zakłócić prawidłowy wzrost roślin).
Ile czasu powstaje kompost i jak poznać, że jest gotowy?
Kompost zazwyczaj dojrzewa od 12 do 18 miesięcy. Wielu początkujących ogrodników myli świeży kompost z kompostem dojrzałym. Aby sprawdzić, czy kompost jest dojrzały najlepiej wziąć go w dłonie, przyjrzeć się jego strukturze i powąchać. Powinien on być czarny, sypki, lekko wilgotny, ale nie powinien brudzić rąk. Jego zapach będzie przypominał zapach runa leśnego.
Świeży kompost także jest czarny, jednak widoczne są w nim zbite w grudki szczątki nie do końca rozłożonych odpadów. Taki kompost powinien być stosowany ostrożnie, gdyż zawiera nierozłożone jeszcze kwasy organiczne, które mogą zakłócić kiełkowanie i wzrost roślin.
Jak używać kompostu?
Kompost dojrzały:
- przekopujemy z glebą przed sadzeniem roślin
- stosujemy minimum 5 kg kompostu na m2 gleby — dojrzałym kompostem nie da się przenawozić roślin
Kompost świeży:
- nie stosujemy przy wysiewach roślin
- rozkładamy na powierzchni ziemi bez przekopywania w celu stworzenia izolacji cieplnej i zachowania wilgoci.
Przed użyciem kompostu warto go przesiać, aby usunąć ewentualne larwy owadów.
źródło: Kompostowanie. O naturalnym nawożeniu w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Broszura edukacyjna, www.garden.uw.edu.pl